ΕΘΑΨΑΝ ΤΟΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΗ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΕΝΕΛΑΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ 200 ΤΟΝΟΥΣ ΣΚΥΡΑ

ΕΘΑΨΑΝ ΤΟΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΗ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΕΝΕΛΑΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ 200 ΤΟΝΟΥΣ ΣΚΥΡΑ

Είναι σκεπασμένος με 200 τόνους χαλίκι!
Γιατί;
Γιατί δεν άρεσε σε μερικούς. Τέ­λος πάντων, οι Άγγλοι θεώρησαν ότι η Λακωνία τους ανήκει.
Από πού;

Ρωτήστε τους. Μιλάμε για την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή που είχε δεσμεύσει τη Λακωνία για να κάνει τις έρευνες της.
Την είχαν δεσμεύσει από πού;
Από το ελληνικό κράτος.
Δεν είχε αρχαιολόγους το ελ­ληνικό κράτος και παρέδωσε την περιοχή στους Άγγλους;

Η σκέψη ήταν πάντα σωστή. Στην πράξη τα στραβώνουν τα πράγματα. Δηλαδή, μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους οι ξένοι και το φιλελ­ληνικό κίνημα είχε συμβάλει ου­σιαστικά στην υπόθεση της ανε­ξαρτησίας. Όλοι αυτοί, λοιπόν, οι μεγάλοι σοφοί και φιλέλληνες είπαν «είμαστε στη διάθεση σας να συνεργήσουμε στη μελέτη για την αποκάλυψη των ελληνι­κών αρχαιοτήτων» Πρέπει, για να είμαστε αντικειμενικοί, να πούμε ότι η επιστήμη της Αρ­χαιολογίας θεμελιώθηκε από σο­βαρούς επιστήμονες, κυρίως του εξωτερικού. Όχι ότι και οι δικοί μας δεν συνέβαλαν. Αλλά μαθη­τεύσαμε και ήταν φυσικό. Δη­λαδή, σε μια Ελλάδα που βγαίνει από μια δουλεία 400 χρόνων, οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν και έχουν κάνει πρότυπες ανασκαφές και καταπληκτικές μελέτες. Και οι Γάλλοι, και οι Άγγλοι και οι Γερ­μανοί. Εν πάση περιπτώσει, στη διανομή -επιτρέψτε μου να χρη­σιμοποιήσω αυτή τη λέξη, γιατί τη διένειμαν την περιοχή μεταξύ τους και
είπαν οι Γερμανοί «εμείς θα πάρουμε την Ολυμπία» και δεν ξέρω κατά πόσο το δικό μας κράτος αντέδρασε αλλά πολύ φοβούμαι ότι ή συμφώνη­σε ή αναγκάστηκε να συμφωνή­σει.
Οι Γάλλοι τους Δελφούς και τη Δήλο, οι Αμερικανοί την Αγο­ρά των Αθηνών, τη Σαμοθράκη, οι Άγγλοι με τον Έβανς είχαν σκάψει την Κνωσό, οι Ιταλοί τη Φαιστό, ενώ οι Άγγλοι έδειξαν προτίμηση και προς την Λακω­νία και μάλιστα ιδιαίτερη επιμο­νή προκειμένου να εντοπίσουν και να ανακαλύψουν το ανά­κτορο του Μενελάου και της Ελένης. Παράλληλα ήθελαν να βρουν ένα σημαντικό δωρικό Ιερό στη Σπάρτη, για να μελε­τήσουν την δωρική τέχνη, κατά το αντίστοιχο των Γερμανών που ανέσκαψαν το σημαντικό Ιερό της Ολυμπίας. Στο δεύτερο σκέλος της επιδίωξης τους πέ­τυχαν πράγματι, έσκαψαν το σημαντικότερο και καλύτερα διατηρημένο Ιερό της Σπάρτης, το Ιερό της αρχαίας Αρτέμιδος. Βέβαια η μελέτη ήταν πάρα πολύ προσεκτική και μας έδωσε, παρά τα λιγοστά ευρήματα, σημαντι­κά στοιχεία για να παρακολου­θήσουμε την εξέλιξη της λακω­νικής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Διότι η Σπάρτη δεν ήταν μόνο στρατιωτική δύναμη.
Ήταν ένας μεγάλος χώρος πολιτισμού και στο χορό και στη μουσική και στην ποίηση και στην επιστήμη και στην αστρονομία, κ.λπ. Αρ­γότερα, βέβαια κάθε πνευματική δημιουργία απαγορεύτηκε. Κάθε αναγραφή ιστορικού γεγονότος απα­γορεύτηκε. Η Σπάρτη δεν έβγα­λε ποτέ, κανέναν ιστορικό. Αυτή η νέα στροφή στην ιστορία της έγινε από το 550 και μετά. Τότε όμως ήταν μία πολιτική προσω­πικότητα που δρούσε στη Σπάρ­τη. Ένας από τους επτά σοφούς, ο περίφημος Χείλων ο Λακεδαι­μόνιος. Αυτός ήταν Αμυκλαίος και θέλω να πιστεύω ότι οι Αμυ­κλές υπήρξαν πάντα ένα ισχυρό κέντρο Ιώνων και Αχαιών στη Λακωνία. Αυτό. κατά τη γνώμη μου. εξηγεί γιατί και ο Τυρταίος γράφει στην Ιωνική διάλεκτο. Στη Σπάρτη λοιπόν, τη δωρική μητρόπολη, δρούσε πάντοτε μια ισχυρή ομάδα Αχαιών, η οποία και αντιδρούσε στη νομοθεσία και στην πολιτική του Λυκούρ­γου και η οποία σιγά-σιγά εξαχρείωσε και την πολιτεία αυτή.

Η νομοθεσία του Λυκούργου πιστεύετε ότι την εξαθλίωσε την πολιτεία;
Έτσι πιστεύω εγώ.
Δεν ήταν η σωστή νομοθεσία δηλαδή.
Έτσι πιστεύω. Και θεωρώ πως η ρήτρα που έχει μέχρι σήμερα διατηρηθεί μέσω του Πλούταρ­χου δεν είναι η αρχική ρήτρα του Λυκούργου. Πιστεύω ότι είναι μία αναθεωρημένη νομική ρύθ­μιση, η οποία μάλιστα έχει κα­ταργήσει και την λεγόμενη τρί­τη τάξη, που αποτελούσε βασι­κό συστατικό της «Λακεδαιμο­νίων Πολιτείας». Διότι οι Λακε­δαιμόνιοι είναι πάντοτε χωρι­σμένοι στα τρία, σε όλες τις εκ­φάνσεις τους, θεολογικώς και ιστορικώς, αλλά και φυλετικώς και πολιτειακώς.
Εννοείτε τους «όμοιους»;
Οι όμοιοι είναι ένα μέρος της τριπλής διαίρεσης της πολιτείας και της κοινωνίας της Σπάρτης. Είναι ιστορικώς μαρτυρημένο ότι το 550 π.Χ. υπάρχει μία με­γάλη στροφή στην ιστορία της Σπάρτης. Εγώ θα έλεγα ότι αυτή μοιάζει λίγο με την πολιτιστική επανάσταση που έκανε ο Μάο στην Κίνα, τουλάχιστον ως προς τις εκδηλώσεις της, διότι μετά όλοι οι πολίτες κυκλοφορούν με μία ενιαία στολή, όπως οι Κι­νέζοι.
Τι έγινε τότε;
Όλοι οι δη­μιουργοί της Σπάρτης, καλλιτέ­χνες, λογοτέχνες, κ.λπ., εξε­διώχθησαν από τη Σπάρτη βι­αίως και πήγαν στην Κάτω Ιτα­λία.Έχουμε μαρτυρία για αυτό;
- Βέβαια. Από αττικούς συγ­γραφείς, γιατί, όπως είπαμε, η Σπάρτη δεν είχε δικό της ιστο­ρικό. Αλλά είναι μαρτυρημένο επίσης και από τα αρχαιολογικά δεδομένα, διότι όλος αυτός ο κό­σμος της δημιουργίας και της τέ­χνης, που έφυγε από τη Σπάρ­τη πήγε στον Τάραντα και βοή­θησε στην άνοδο του εμπορικού, οικονομικού και πολιτιστικού επιπέδου της πόλης αυτής. Από τότε αρχίζει στον Τάραντα μία άνθηση πρωτοφανής, που εκ­δηλώνεται με τις περίφημες επι­τύμβιες στήλες και με άλλα έργα τέχνης. Άρα η Σπάρτη το 550 κατήργησε αυτή την πόλη που ανθούσε και περιορίστηκε μόνο στην εξουσία, η οποία ήταν ου­σιαστικά οι δύο βασιλείς και οι εί­κοσι οκτώ γέροντες, και στους «ομοίους», άρα λείπει το τρίτο σκέλος. Η ρήτρα λοιπόν του Λυκούργου δεν αναφέρεται στο τρίτο σκέλος, γι' αυτό πιστεύω ότι δεν είναι αυθεντική.
Πού οφείλεται η κατρακύλα της Σπάρτης;
Κατ' εμέ, η προϊούσα εξαθλίω­ση της Σπάρτης οφείλεται στο γεγονός ότι και η ισοπολιτεία καταργήθηκε από τη στιγμή που καταργήθηκε η ασφαλιστική δι­κλείδα για τη λειτουργία της δημοκρατίας που ήταν η κτήση γης ώστε να μπορεί κανείς να επαρκεί στη συνεισφορά στα συσσίτια και το αμεταβίβαστο, το αναπαλλοτρίωτο της περι­ουσίας. Όταν λοιπόν με τη ρή­τρα που επετράπη να απαλλο­τριώνεται η περιουσία ή και να εκχωρείται έναντι χρεών κ.λπ., με τον ατομικό κλήρο, οι περισσό­τεροι Σπαρτιάτες έχασαν την περιουσία τους και έτσι μειώθη­κε δραματικά ο αριθμός των πο­λιτών.
Υπήρχε νόμος που έλεγε ότι αν κάποιος είχε τέσσερα αγόρια γλίτωνε κάθε στρατιωτική υποχρέωση, αν είχε τρία αγόρια γλί­τωνε εν μέρει, δεν πήγαινε δη­λαδή στην εκστρατεία αλλά είχε όμως υποχρεώσεις στο εσωτερι­κό. Αλλά από τη στιγμή που προσπαθούσαν να κάνουν τρία και τέσσερα αγόρια, η περιουσία μοιραζόταν.
Βέβαια.
Και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μοιράζεται η γη, να μικραίνει και έτσι δεν έφτανε να έχει τόσο καρπό ώστε να πάρει μέρος στα συσσίτια. Αυτά τα λέει ο Αρι­στοτέλης.
Ναι, αν και δεν του έχω από­λυτη εμπιστοσύνη. Θα ήταν εκ μέρους του Λυκούργου ασύνετο να πει το εξής: Μοιράζω τη γη σε 9.000 κλήρους - τόσοι πολίτες αναφέρονται την εποχή των Μηδικών πολέμων και μετά αδιαφορώ.
Στην Πελλάνα, στη Λακωνία, στην Αρκαδία, ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος έβαλε τη σφραγίδα του, ο Έλλην έκανε το καθήκον του. Έδωσε συνεντεύξεις, ξεσή­κωσε κόσμο, έμαθε όλη η οικουμένη την ξεφτίλα.
Κι εγώ. Ώρες - ώρες σκέφτομαι να πάρω ένα φτιάρι. Μόνος μου. Και να κατηφορίσω στον τάφο του Μενέλαου... Να τον απελευθε­ρώσω από αυτό το γελοίο γαρμπίλι...

Διαβάστε περισσότερα